آشنایی با کاردرمانی و خدمات توانبخشی کاردرمانی
كاردرماني معادل Occupational Therapy درانگليسي و Ergo Therapie در فرانسوي است.
ارگو نام پرنده ای خاص همانند سیمرغ در فارسی که فنا نا پذیر است میباشد .سازمان بين المللي و نهاد نظارتي بر كيفيت آموزشي، علمي و باليني آن" فدراسيون جهاني كاردرماني (World Federation of Occupational (WFOT) Therapists)" نام دارد، كه اكثر كشورهاي معتبر داراي اين رشته از جمله ايران عضو اين فدراسيون مي باشند.
مطابق تعريفWFOT ، در سال 2012 کاردرمانی حرفه ای مراجع مدار در حوزه سلامت وارتقا سلامت حرفه ای و رفاه اجتماعی میباشد هدف اصلی کاردرمانی فعال کردن مردم برای شرکت در فعالیت های زندگی روزمره است.
کاردرمانی به معنای ساده آن هنر درمان بیماران و معلولان با فعالیت های کاری است . اما معنای علمی آن عبارت است از استفاده هدفدار از فعالیت برای افرادی است که دچار محدودیت حرکت .اختلال روانی اجتماعی –ناتوانایی های یادگیری و رشدی هستند به منظور ایجاد حداکثر استقلال فردی –پیش گیری از ناتوانی و برقراری سلامت است .
كاردرماني برانجام فعاليت هدفمند تكيه ميكند. عقيده بر آن است كه فعاليت هدفمند در ارتقاء وضعيت سلامتي و كيفيت زندگي فرد و جامعه تاثير بسزايي دارد.
از ديدگاه كاردرماني، اصل بر توانمندي ها و توانايي هاي موجود فرد و تكيه بر ارزش مداري و ارزش گذاري بر كاركرد هاي عملكردي فرد مي باشد.
دیدگاه اصلی کاردرمانی بر اساس حفظ حرمت انسانی و توجه به توانایی های موجود افراد پس از بروز اختلال و معلولیت می باشد و در این زمینه با استفاده از روشهای نوین روانشناختی و علوم اعصاب و استفاده از دانش مرتبط با کینزیولوژی و نورولوژی و بیومکانیک و تجزیه و تحلیل فعالیت ها ,…. به ارائه فعالیتهای قابل انجام و همراه با موفقیت و متناسب ولذتبخش به فرد میپردازد تا با ایجاد ارزشمندی و ارزشمداری در شخص و سپس در جامعه بتواند زمینه و بستر یکپارچگی اجتماعی فرد معلول را با جامعه فراهم آورد.
براساس گزارش فدارسیون جهانی کاردرمانی، روز جهانی کاردرمانی برای نخستین بار در تاریخ 27 اکتبر 2010 برگزار گردید و از این پس این تاریخ به عنوان مهم ترین رویداد در تقویم کاردرمانی برای برگزاری جشن و توسعه کاردرمانی قرار گرفت.
کاردرماگران شرایط درمانی را برای تمام سنین در گسترهای با تنوع بسیار زیاد فراهم میکنند. مانند توانبخشی در بیمارستانها و مراکز درمانی، توانبخشی در منزل، برنامههای توانبخشی روزانه و ... . برای ریختن طرح درمانی، کاردرمانگران باید به تمام جنبههای فیزیکی، شناختی، روانی-اجتماعی و نیازهای محیطی که میتواند بر مراجع تأثیر بگذارد آگاهی کامل داشته باشند
کاردرمانی در ایران
رشته کاردرمانی در ايران با حضور کاردرمانگرانی از کشورهای دانمارک و هلند از سوی سازمان بهداشت جهانی به صورت تربيت تکنسين های کاردرمانی در بيمارستان شفا يحيائيان تهران در سال 1962 تاسيس شد و پس از آن برنامه کارشناسی اين رشته مصوب شد و دانشکده رفاه اجتماعی (دانشگاه علوم پزشکی ايران) دانشجوی کارشناسی تربيت نمود.
نياز روز افزون به کاردرمانگران باعث شد تا دانشگاه علوم پزشکی شهيد بهشتی از سال 1987 و دانشگاه علوم بهزيستی و توانبخشی از سال 1991 مقطع کارشناسی کاردرمانی تاسيس نموده . تاکنون حدود بیش از 2200 کاردرمانگر از اين سه دانشگاه فارغ التحصيل شده اند.
دانش آموزان مقطع متوسطه پس از اخذ ديپلم در رشته هاي علوم تجربي و رياضي در آزمون كنكور سراسري مجاز به انتخاب رشتهٌ كاردرماني خواهند بود. بديهي است شرايط پذيرش نظير ظرفيت،جنسيت،رتبه ی علمي در اين رشته نيز تحت نظر وزارت بهداشت و آموزش پزشكي خواهد بود.
دانش آموزان پس از موفقيت در آزمون كنكور سراسري و كسب كسوت دانشجويي بصورت ناپيوسته در سه مقطع كارشناسي،كارشناسي ارشدو دكتراي تخصصي قادر به ادامه رشته خواهند بود.
فارغ التحصيلان کاردرمانی می توانند پس از 4 سال تجربه کار بالينی و رعايت آئين نامه مربوط به دفاتر کار، مطب تاسيس نمايند. دانشجويان کاردرمانی پس از فارغ التحصيلی بلافاصله می توانند مشغول بکار شوند و عضو سازمان نظام پزشکی شده و کارت و شماره نظام پزشکی را دریافت کنند . در حال حاضر بخش های کاردرمانی در بيمارستان های عمومی يا تخصصی در بخش های ارتوپدی، نورولوژی، روماتولوژی، روانپزشکی، مراکز روزانه روانپزشکی، مراکز بازتوانی معتادين، مراکز توانبخشی کودکان، مراکز نگهداری معلولين وسالمندان، مدارس استثنايي، مراکز جامع توانبخشی، مراکز حرفه آموزی و توانبخشی حرفه ای تاسيس شده اند.و یا کاردرمانگران اقدام به تاسیس کلینیک و یا مرکز کاردرمانی خصوصی در شهر های مختلف نموده اند.
حیطه های کاردرمانی
كاردرمانگران بر اساس دانش مبتني بر روان شناسي نوين و همچنين علوم پزشكي و تجزيه و تحليل فعاليت هاي هدفمند به كاركردهاي باليني در كليه حيطه هاي توانبخشي به فعاليت و اقدامات باليني مي پردازند.
اين حيطه ها عبارتند از :
1) بيماريهاي نورولوژيك نظير سكته مغزي ، ضربه ی مغزي ، موليتپل اسكلروزيس یا ام اس ، پاركينسون ، A.L.S ، بيماران ضايعات نخاعي ، فلج مغزي كودكان و دمانس و...
2) بيماريهاي ارتوپديك نظير شكستگي ها ، ضایعات تاندونی -قطع عضو ها .سوختگی ها .ناهنجاری های مادرزادی .بیماریها و انحرافات ستون فقرات عضلات و رباطهاي مفصلي ، و سوختگي هاو ...
3) بيماريهاي رواني نظير اسكيزوفرني ، افسردگی .اختلال شخصیت . واکنشهای استرسی .افراد نوروتيك ، اختلال شخصيت ، فوبيا ، P.T.S.D.-
4) بيماريها و اختلالات ذهني نظير كودكان بيش فعال ، اختلال نقص توجه و تمرکز اختلالات طیف اتیسم ، عقب ماندگي ذهني ، سندرم داونDown ، اختلالات يادگيري كودكان
5) بيماري هاي مرتبط با حوزه ی سالمندي بیماری آلزایمر، پارکینسون، مشکلات شناختی، ناتوانی در حرکت کردن، دید کم و کمک به انجام کارهای روزمره زندگی مثل آموزش مراقبت از خود، داشتن بهداشت و سلامت، آشپزی، داشتن تفریح، استفاده از ابزار و وسایل و ... میباشد
6) اختلالات رفتاري مرتبط با حوزه ی معتادين
7) زمينه ی مرتبط با رشد كودكان و توانمند سازي عصبي نوزادان نارس و نوزادان در واحد مراقبت هاي ويژه ی NICU
8) زمينه هاي مرتبط با صنعت نظيرسلامت كاركنان و كارگران و كارمندان حين انجام كار ، بهينه سازي ابزار آلات
9)بیماریهای روماتولوژی مانند ارتریت روماتویید و.....
10)از جمله حیطه های دیگر حضور کاردرمانی در توانبخشی دیابت .سرطان سینه .اموزش مهارت ها و رشد روانی و حرکتی در نابینایان و کم بیناها و کم شنوا یا اختلال شنوایی است
11)توانبخشی حرفه ای
كاردرمانگران با تاٌكيد ويژه بر تسهيل عملكردهاي رواني_عاطفي بيمار و خانواده و افراد مرتبط با فرد معلول و ايجاد انگيزه و توان جهت توجه بر كار آمدي فرد و ارائه و انجام فعاليت هاي هدفمند متناسب و مرتبط با حوزه ی اجتماعي،شغلي،زندگي روزمره ی فرد نقش مهمي در بالا بردن سطح كيفيت زندگي فرد داشته و موجبات بازگشت مجدد و يكپارچه شدن فرد و خانواده مبتلا به ضايعه با جامعه را فراهم مي آورند.
انجمن کاردرمانی در سال 1370 تاسيس شد و هر ساله کنگره کاردرمانی ايران را با همکاری دانشگاهها و مراکز آموزشی و علمی کشور برگزار می کند. منشور اخلاقی کاردرمانی در سال 2004 تصويب و ابلاغ شد و انجمن کاردرمانی ناظر بر اجرای آن از سوی کاردرمانگران کشور است
اعضای انجمن کاردرمانی شعبه البرز به شرح ذیل است
1-آقای حسین باغستانی رییس
2- محمد فراهانی دبیر
3- دکتر سروش لهراسبی خزانه دار
4- آقای میلاد محمدی
5- خانم سپیده ریاحی
6- خانم فاطمه افشار بازرس